معرفی کتاب؛ تفکر زائد

وقتی حوزۀ مشخصی رو برای تحقیق و بررسی انتخاب می کنی؛ به طرز معجزه آسایی با کتاب ها و انسان هایی مرتبط آشنا می شوی. این اتفاق مبارک برای منی که کلمه امسالم “خودشناسی” و محور چالش دویست روزه وبلاگ نویسی ام “خودشناسی” بود، افتاد. در این نوشتار قصد دارم کتاب تفکر زائد که کتابی در این زمینه است را معرفی کنم. 

کتاب تفکر زائد نوشتۀ محمد جعفر مصفا (1312-1397) در سال 1393 توسط نشر نفس منتشر شده است. کتاب شامل مجموعه سخنرانی های نویسنده است که توسط دانشجویان جمع آوری و شکل کتاب منتشر شده است. این کتاب 210 صفحه است و شامل چند بخش اصلی و یک بخش مربوط به بحث و گفت وگو است. در بخش های اصلی موضوع اصلی خودسازی را مطرح کرده و این بحث ها را با موضوع خودشناسی تکمیل می کند. بخش بحث و گفت و گو با هدف آموزش بحث و گفت و گوی صحیح و کارآمد انجام شده است. که به نظر می رسد بخش بسیار جذاب کتاب هم باشد. 

 خودِ من چاپ نوزدهم این کتاب را از کتابخانه به امانت گرفته ام.. دیجی کالا هم این کتاب را با قیمت 95 هزار تومان تبلیغ کرده است. ظاهرن نسخه پی دی افِ قابل فروش این کتاب در اینترنت موجود می باشد. جلد کتاب ساده و به رنگ قرمز است که در وسط آن طرح دایره ای شکلی از اشکال یا نوشته ها وجود دارد که می تواند نماد آگاهی باشد. 

کل حرفی که این کتاب سعی در بیان آن دارد این است که “فکر” عامل جدایی ما انسانها از آگاهی است. در چند فصل اول کتاب به طور کامل در مورد این فکر و ماهیتش صحبت می کند. ماهیت این فکر به گونه است که خودش را تولید کرده و برای نجات و زنده ماندن خود، تمام فرصت زندگی اگاهانه را از ما می گیرد. نویسنده از واژه “هویت فکری” برای انسان ها مبتلا به این موضوع استفاده می کند و می گوید برای رسیدن به هدف غایی مان که انسان کامل بودن است باید خود را از دست این فکر رها کنیم. البته ممکن است شما هم تردید کنید و از خود بپرسید که بدون فکر، زندگی ما انسانها  به چه شکل بود و آیا اصلن پیشرفتی حاصل می کردیم. این کتاب در این باره توضیحات مفصلی ارائه می دهد و خوبی این کتاب در این است که با سوالات حضار همراه شده است. خیلی از سوالات می تواند سوال من و شما باشد که جواب دقیق و بی تعارف نویسنده در زمان سخنرانی حالتی دلچسب و جذاب به آن می دهد. 

من با این کتاب توسط استاد عزیزی در یک دوره ی خودشناسی آشنا شدم. نکته مهم در اکثر دوره های خودشناسی این است که به دانشجو موضوع تاثیر فکر را بر زمینه ها مختلف زندگیشان گوشزد کنند. اینکه درک کنیم که جایی که هستیم و یا خواهیم رفت نتیجه تلاش های همین موجود نامرئی اما سمج یعنی “فکر” است.  این کتاب، خیلی خوب این موضوع را طرح و ارائه می کند. انسان های که مرز هویت فکری را رها کرده اند انسان هایی ساده و عمیق هستند. استاد این دوره از خاطراتش در زمان شرکت در جلسات نویسنده می گفت و این خاطرات رنگ و بوی گفته های کتاب را برای من آشناتر می کرد. این کتاب جزو آن دسته از کتاب هاست که قصد دارم چندین بار بخوانمش وامیدوارم دوباره خوانی های مفیدی از کتاب داشته باشم.   

در اینجا چند سطری از کتاب که ضرورت خودشناسی را بیان می کند را نقل می کنم. 

«به عنوان یک مقدمۀ لازم برای خودشناسی به نظر من مهم ترین عامل درک وخامت مساله است. باید با تار و پود وجود خود لمس کنیم که در چه دامی افتاده ایم و رهایی از این دام تا چه حد ضرورت دارد. باید درک کنیم که تمام وجود ما یکپارچه ترس و تزلزل است- ترس از به خطر افتادن یک مشت ارزش هوایی که از انها هویت ساخته ایم. وجود ما تجزیه شده است، مدام با خود و با دیگران در تضادیم، .جودمان یک وجود کهنه است و بنابراین زندگی را هم کهنه می بینیم. اگر اینها را درک کنیم آنوقت می فهمیم که چرا تمام انبیا و فلاسفه “خودشناسی” را بزرگ ترین و جدی ترین کار دانسته و آنرا عین خدا شناسی به حساب می آورند.»

این کتاب برای تمام کسانی که علاقه مند به خودشناسی هستند بویژه کسانی که با شناخت های عمیق به شیوه مولوی علاقمند هستند، مفید است. بر خلاف آن دسته از کتاب ها که مسیر خودشناسی را به شیوه ی تغییر دکوراسیون و رفع ظاهری مشکل معرفی می کنند این کتاب با روشی بسیار اساسی با موضوع مواجه می شود. راه حل آن علیرغم کوتاه بودنش بسیار سخت است. این که در یک آن متوجه شویم که هویت فکری را رها کرده و بدون قضاوت به خود و جهان نگاه کنیم. روشی که در صورت موفقیت در آن از شما انسان دیگری می سازد.