شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که چرا نیاز داریم در زمان کارکردن و در محیط شغلی خود آگاهانه عمل کنیم و یا به عبارتی، ذهن اگاه باشیم. ممکن است این فکر که در یک روز کاری شلوغ که مجبور هستیم به ایمیل های کاری، تماس‌های تلفنی و ارباب رجوع، جلسات کاری و همزمان تامین برخی از نیازهای واقعی خودمان پاسخ بدهیم، موضوع بودن در لحظه ی حال و به زبان دیگر ذهن اگاه بودن اولا چقدر امکان دارد و دوما چه فایده ای برای ما خواهد داشت، به ذهنتان خطور کرده باشد. در این مقاله، قصد داریم به این موضوع نگاهی بیندازیم. البته، به موضوع امکان پذیر بودن آن در فرصتی دیگر خواهیم پرداخت اما، در این متن می‌خواهیم برخی از فواید چنین کاری را ارائه نماییم.
با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی بسیاری از جوامع، افراد آنقدر درگیر پیدا کردن شغل یا ایجاد کسب و کاری برای تامین مالی هزینه ای زندگی شان می شوند که به محض پیدا کردن چنین موقعیتی خود را چنان در آن غرق می کنند که وقتی به خود می آیند متوجه می شوند بدون دستیابی به دستاوردی خاص، بخش عظیمی از انرژی مفیدشان را از دست داده اند. از این رو، توجه به حد و مرز و چگونه انجام کار می تواند بر حوزه های مختلفی از زندگی انسانها تاثیر بگذارد.
بگذارید موضوع را با بیان داستانی شروع کنم. دختر جوانی از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شود و به دلیل وضعیتی مالی و اقتصادی نامطلوب خانواده‌اش خود را مجبور به یافتن کاری می‌‌بیند. بالاخره، بعد از یکسال جستجو در یکی از ادارات دولتی استخدام شده و مشغول به کار می‌شود. شرایط سخت خانواده و دوره طولانی جستجو برای کار و از آن بدتر بالا بودن آمار بیکاری و پایین بودن احتمال پیدا کردن مجدد چنین کاری به این دختر جوان چنین القا می کند که باید با تمام توان در حفظ کارش بکوشد. بدین سبب با حضور همیشگی و تلاشهای گاه توانفرسای خودش سعی در راضی نگه داشتن کارفرمایان داشته و سعی می نماید در این راه خستگی ناپذیر نمایان شود. قرار گرفتن در چنین وضعیت روتین کاری بعد از سالها باعث شد که این خانم جوان بسیاری از موقعیت ها و فرصت های مناسب دوروبرش را نادیده گرفته و با تمرکز صرف بر انجام کارهایی که شاید در شروع دوره کاریش مفید و موثر بودند به سرعت خسته شده و حس بیزاری از کار ضمن پایمال نمودن زحمات چندین ساله اش از دستیابی به موقعیت ها بالاتر محروم می شود.
آنچه قرار است از این داستان تلخ بیاموزیم این است که بدون ارتباط با درون خود و تنظیم خواسته‌های درونی و بیرونی، فرد علاوه بر از دست دادن سلامت جسمی، روحی و روانی خود ممکن است از شانس تبدیل شدن به یک مهره حیاتی به یک بازنده واقعی تبدیل شود. از همین نکته برای اهمیت حضور آگاهانه در محیط کاری استفاده نموده و فواید آن را ذکر می‌نماییم.
زمانی که فرد وضعیت ذهنی و روحی خودش را با شرایط واقعی محیط کار در زمان حال تطبیق می دهد به راحتی می تواند متوجه شکاف بین خواسته های محیط و توانایی های خودش شده و با بالا بردن توانمندیها و مهارت های خودش از طریق آموزش های صحیح به مهره حیاتی در سیستم تبدیل گردد. در واقعیت می بینیم که بسیاری از شاغلان به ویژه در سیستم های اداری و دولتی به دلیل نداشتن انگیزه لازم برای حضور آگاهانه چنین فرصت های نابی را از دست داده و بعد از مدت زمان طولانی که به خود می آیند متوجه زیان های ناشی از چنین ناآگاهی از سمت خود شده و گاه با رفتارهایی اشتباه تر از قبل مانند قضاوت ها و قرار گرفتن در تنش های فکری و روحی به سلامت جسمی و روانی خودشان آسیب های جبران ناپذیری وارد می کنند.
در زیر به چند مورد از فواید کارکردن آگاهانه اشاره می نماییم:
- خودشناسی و ایجاد رابطه بهتر با خود
وقتی حرف از مایند فولنس (mindfulness) در کار می شود منظور اینست که شما در لحظه یعنی در زمان انجام کار همزمان متوجه دو تا موضوع باشید: موضوع اول، توجه به کاری که در حال انجام آن هستید. موضوع دوم توجه به درون خودتان است. موضوع دومی به این مفهوم است که شما قادر به مدیریت وضعیت روحی و روانی خودتان باشید. زمانی که شما از افکار و مشغله های گاه و بی گاهی ذهن خود آگاه می شوید به این معنی است که در حال شناخت و برقراری ارتباط با خودتان هستید. آیا غیر از این است که شما دوستانتان را از روی افکار و کارهایی که انجام داده و به آن مشغول هستند می شناسید؟
- افزایش بهره وری
طبق تعریفی که از ذهن آگاهی در زمان کار ارائه شد، شما در حین انجام کار صد در صد متوجه کاری که می کنید، هستید. به لحاظ اقتصادی هزینه های پرت کاری شما در این لحظات تقریبا صفر می شود. لذا، ضمن انجام کار در مدت زمان کمتر، کار درست تر را ارائه خواهید کرد. آیا بهره وری غیر از این مفهوم است؟
- ارتقا و پیشرفت شغلی
انجام درست کارها در مدت زمان بهینه و حتی کمتر از زمان پیش بینی شده به مدیر و کارفرمای شما این علامت را می دهد که شما کارتان را بلد هستید و استحقاق گرفتن رتبه بالاتر و ارتقاء را دارید.
- سلامت روحی و روانی
تحقیقات نشان داده است که ذهن انسان به دلیل پیچیدگی های بسیار زیادش در زمان انجام یک کار و همزمان شیفت دادن به کار دیگر یا افکار دیگر باید انرژی زیادی صرف کند. به همین دلیل است که می بینیم گاه حتی با وجود انجام کار خیلی کم ولی به دلیل مشغله ذهنی بسیار بالا احساس خستگی زیادی به سراغمان آمده است. در دراز مدت عدم توجه به این خستگی های ذهنی و مغزی در جسم، روح و روان ما دردهایی بوجود می آید که به دلیل ماهیت مغز ناچارا به شکل بیماری های جسمی ناشناخته که پزشکان و متخصصان از درک آنها عاجز می شوند، ظاهر می شود. از این رو، توجه و ذهن آگاهی یعنی برقراری ارتباط به درون در حین انجام کار احتمال بروز این آسیب ها را کاهش می دهد.
- بالا رفتن اعتماد به نفس
- ناگفته پیداست که انجام درست کارها و لذت و شادی توام با کار به ایجاد یک نشاط درونی منجر می شود که خود به خود به این احساس که تو توانمند هستی، ختم خواهد شد. ضرب المثل معروفی هست که می گوید: پول، پول می آورد. اینجا هم می توان گفت ارتقاءو پیشرفت، اعتماد به نفس و پیشرفت بیشتر را سبب می شود.
- ایجاد روابط اجتماعی بهتر و عمیق تر
بی شک خود ما هم دوست داریم که با افراد موفق و دقیق همکار بوده و در کنارشان قرار بگیریم. این ارتباطات دارای ماهیت بده – بستانی هستند که معمولا برای افرادی که عمیقا در کارشان غرق شده و موفق هستند به شکل روابط سطح بالا و عمیق تر ظاهر می شود.
نکته‌ای که باید به آن اشاره نمود این است که کارکردن آگاهانه به هیچ وجه یک رویداد و مهارت یک شبه نیست. کارکردن آگاهانه یک فرایند زمان بر است. لازم است که علیرغم بی‌توجهی کارفرمایان و دست اندرکاران محیط کاری به این موضوع، هر فرد به تنهایی سرمایه گذاری لازم برای دستیابی به این هدف مهم را انجام دهد.
بی شک تمام فواید ذهن آگاهی در این موارد خلاصه نمی‌شود. در مقالات بعدی ضمن طرح سایر فواید به راهکارهای رسیدن به چنین وضعیت مطلوبی اشاره خواهیم نمود.
